فارسی درست و روان

«بدینوسیله از حضرت عالی دعوت مینماید جهت بازدید از غرفه شرکت ….. در بیستمین نمایشگاه صنایع چاپ که از تاریخ ۱ الی ۵ خرداد در محل نمایشگاه بینالمللی تهران سالن۱ غرفه ۵۶ برگزار میگردد حضور بهم رسانید!»
دوستم کارت دعوتی را با متن فوق برای بازدید از غرفهی شرکتش در نمایشگاه به من داد. به او گفتم: این چه فارسی بدی است! بهتر نمیتوانستید بنویسید؟!
پرسید: چه عیبی دارد؟
گفتم: اولاً، چه کسی دعوت میکند؟ جملهی اول اصلاً فاعل ندارد!
دوم، چرا دعوت «مینماید»؟ شما در حرف زدن عادی خودت، آیا میگویی: از فلانی برای ناهار دعوت «نمودم»، یا میگویی دعوت «کردم»؟ نمیشود آدموار دعوت «کنید»؟!
سوم، چرا به جای «جهتِ» کلمهی «برایِ» را به کار نبردهاید؟ مگر میخواهید جهت (سمت و سوی) چیزی را نشان دهید؟ نه اینکه «جهتِ» در اینجا اشتباه باشد، ولی آیا در حرف زدن عادی خودت، به زنت میگویی «برای نان خریدن میروم» یا میگویی «جهت نان خریدن میروم»؟
چهارم، «حضور بهم (به هم) رساندن» یعنی چه؟ من میفهمم شما خسرو و شیرین، یا رومئو و ژولیت، یا قیس و لُبنی را به شادی و مبارکی به هم برسانید! ولی «حضور به هم رساندن» را نمیفهمم!
پنجم، چرا «حضرت عالی» به جای «شما»؟! این مقدار احترام تشریفاتی برای چه؟ مگر با شاه مملکت یا جناب صدراعظم صحبت میکنید؟ بعد هم، حتی اگر بخواهید، برای احترام فراوان، به جای «شما» واژهی «حضرت عالی» یا «آن جناب» یا «اعلیحضرت» را به کار برید، باید تا آخر جمله از ضمیر و فعل سوم شخصِ مفرد یا جمع استفاده کنید، و نه دوم شخص! مثلاً «از آن جناب دعوت میکنیم تا به خانهی ما بیاید (و نه بیایید)». یا اگر گذار شاهی به خانهتان افتاد باید بگویید: «آیا اعلیحضرت گرسنه است (یا گرسنهاند)؟»، و نه «آیا اعلیحضرت گرسنهاید؟».
ششم، چرا «برگزار میگردد»؟ آیا «برگزار میشود» خیلی بهتر نیست؟ درست است که الان تقریباً همه جا، افراد برای آنکه دانشمندتر به نظر رسند، به جای «شدن» از فعل «گشتن» استفاده میکنند، ولی فرض کن داری با دوستت صحبت میکنی! آیا میگویی «در نمایشگاهی که دیروز برگزار گردید….» یا میگویی «در نمایشگاهی که دیروز برگزار شد….»؟
در قدیم «گشتن» وقتی به جای «شدن» به کار میرفت که نوعی تغییر در حالت یا وضعیت اتفاق میافتاد (حافظ: مبتلا گشتم در این بند و بلا).
ولی الان همه میخواهند از زمرهی دانشمندان محسوب شوند (یا گردند!!)، پس در نگارش، به جای فعلهای «شدن» یا «کردن»، همیشه از «گشتن» یا «نمودن» استفاده میکنند (یا مینمایند!!). ولی همان افراد وقتی آدموار با دوستان و اقوام صحبت میکنند، صحبت و دعوت و خنده میکنند (نه آنکه بنمایند!!)، و مشکلی ندارند که آدم عادی حساب شوند (نه آنکه گردند!!).
و نکتهی آخر اینکه، چرا جملهی به این درازی که اصلاً مناسب زبان فارسی نیست؟!
گفت: یعنی معتقدی فارسی را باید مثل زمانهای قدیم نوشت؟
گفتم: نه! زبان در طی زمان و به طور خودجوش تغییر میکند. ولی دلیلی ندارد که اجازه دهیم زبان تصنعی اداری، که نه لازم است و نه به طور معمول در میان مردم به کار میرود، زبان فارسی را خراب و ویران کند، آن هم با تغییراتی که نه مانوس است و نه زیبا، و فقط برای قمپز درکردن به کار میرود!
گفت: خوب، اگر خودت بودی چگونه مینوشتی؟ اینجا روی این کاغذ بنویس!
برایش نوشتم: «از شما دعوت میکنیم که از غرفهی شرکت ….. در بیستمین نمایشگاه صنایع چاپ بازدید کنید. زمان: ۱ تا ۵ خرداد، در نمایشگاه بینالمللی تهران، سالن ۱، غرفه ۵۶.»
گفت: خوب، این خیلی روانتر و برای فهم راحتتر و نیز کوتاهتر است، ولی خیلی غیررسمی نیست؟!
گفتم: نه! این غیررسمی نیست، بلکه فقط با فارسی پرغلط و مطنطنی تطابق ندارد که نامهنگاری اداری و رسانههای جمعیِ دولتی در این سالها در کشورمان شایع کردهاند. بلکه فارسی درست و روان است. همین!